مقایسه فنی سرور لینوکس و ویندوز سرور + جدول تفاوت‌ها

اصلی‌ترین تفاوت سرور ویندوز و لینوکس در هزینه، امنیت و تجربه کاربری خلاصه می‌شود؛ لینوکس به‌دلیل متن‌باز و رایگان بودن، امنیت بالا و نیاز به دانش فنی (محیط خط فرمان) مشهور است و در مقابل، ویندوز با رابط کاربری گرافیکی و سادگی مدیریت برای مبتدیان، گزینه‌ای کاربرپسندتر اما پرهزینه‌تر است. برای بررسی جزئیات فنی، جدول مقایسه و انتخاب بهترین گزینه برای پروژه خود، این مقاله را تا انتها دنبال کنید.

تفاوت سرور ویندوز و لینوکس در چیست؟

بحث در مورد برتری سرور لینوکس یا ویندوز از نظر عملکرد، امنیت و هزینه، مدت‌هاست که ادامه دارد. برای انتخاب میان این دو، باید تفاوت سرور ویندوز و لینوکس را بدانید. هریک از این سیستم‌ها، علاوه‌بر مزایا، معایبی هم دارند. برخی لینوکس را به‌دلیل عملکرد بهتر، کارایی بالا و مقرون‌به‌صرفه‌بودن ترجیح می‌دهند، درحالی‌که دیگران به‌دلیل سازگاری ویندوز با برخی برنامه‌ها، سرور ویندوز را انتخاب می‌کنند. در ادامه، هر یک از این سرورها را همراه با مزایا و معایبشان به‌اختصار بررسی می‌کنیم.

سرور لینوکس چیست؟

سرور لینوکس یک پلتفرم متن‌باز است که بر پایه هسته لینوکس طراحی شده است و با سیستم‌عامل لینوکس اجرا می‌شود. این سرور در سال ۱۹۹۱ توسط «لینوس توروالدز» توسعه یافت. وظیفه اصلی سیستم‌عامل لینوکس، مدیریت منابع سخت‌افزاری سرور (مانند CPU، حافظه و فضای ذخیره‌سازی) و فراهم‌کردن یک رابط پایدار برای اجرای برنامه‌ها و سرویس‌های نرم‌افزاری است. تا اواخر دهه ۱۹۹۰، لینوکس در سرورهای تحت وب شرکت‌های بزرگ استفاده نمی‌شد، اما امروزه شرکت‌هایی مانند IBM و Oracle از آن بهره می‌برند. مزایای این سرور، عبارت‌اند از:

• قابل‌حمل‌بودن؛ یعنی کدها را می‌توان بین معماری‌های مختلف سیستم جابه‌جا کرد؛
• پشتیبانی از چندوظیفگی (multitasking) که آن را بسیار انعطاف‌پذیر و کارآمد می‌کند؛
• امنیت بسیار بالا؛ طوری‌که کمتر در معرض حملات سایبری قرار می‌گیرد؛
• متن‌باز و رایگان بودن و برخورداری از پشتیبانی جامعه کاربران.

این پلتفرم در کنار مزایا، معایبی هم دارد:

• به‌اندازه ویندوز برای کاربران تازه‌کار، کاربرپسند نیست؛
• برای بازی و سرگرمی چندان مناسب نیست و نسبت به ویندوز سازگاری کمتری دارد؛
• پشتیبانی آن به‌طور عمده جامعه‌محور است. برای دریافت پشتیبانی فنی رسمی و تضمین‌شده، باید از توزیع‌های تجاری (مانند RHEL) استفاده کرد که نیازمند خرید اشتراک است؛
•  پارادایم مدیریت دیسک و فایل سیستم در آن با ویندوز متفاوت است و برای کاربرانی که با مفاهیمی مانند mount point آشنا نیستند، در ابتدا می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.

اصلی‌ترین تفاوت سرور ویندوز و لینوکس در بخش هزینه نمایان می‌شود. لینوکس به‌دلیل سبک‌بودن سیستم‌عامل و مصرف پایین منابع سخت‌افزاری، هزینه زیرساخت بالایی ندارد. این سیستم‌عامل متن‌باز است و رایگان عرضه می‌شود؛ البته هزینه‌هایی برای پشتیبانی، نصب و پیکربندی آن وجود دارد.

ویندوز سرور چیست؟

ویندوز سروری تجاری است که توسط مایکروسافت طراحی شده تا سیستم‌عاملی با رابط کاربری گرافیکی (GUI) ساده، قابل‌اعتماد و مناسب برای مبتدیان باشد. همچنین، نامی تجاری برای مجموعه سیستم‌عامل‌های مایکروسافت است.

از مزایای ویندوز سرور، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاربرپسندترین سیستم‌عامل با رابط گرافیکی جذاب؛
• به‌راحتی از برنامه‌های جانبی پشتیبانی می‌کند و با تمام نرم‌افزارهای مایکروسافت سازگار است؛
• لایسنس ویندوز شامل پشتیبانی تضمین‌شده به‌مدت پنج سال و پشتیبانی افزوده پنج‌ساله است؛
• به‌دلیل به‌روزرسانی‌های خودکار، نیاز به نظارت و نگهداری کمتری دارد.

اما معایب آن عبارت‌اند از:

• هزینه بالای لایسنس، آن را به گزینه‌ای کم‌صرفه‌تر نسبت به لینوکس تبدیل می‌کند؛
• امنیت ویندوز به‌اندازه لینوکس قوی نیست؛ بنابراین نیاز به آنتی‌ویروس‌های قدرتمند برای مقابله با بدافزارها و حملات سایبری دارد؛
• رابط گرافیکی ویندوز، منابع سخت‌افزاری بیشتری مصرف می‌کند.

در بحث هزینه، سرور ویندوز در مقایسه با لینوکس، نیاز به زیرساخت پرهزینه‌تری دارد؛ زیرا مصرف منابع در آن بالاست. به‌علاوه، هزینه‌های لایسنس هم وجود دارد که بسته به نسخه و شرکت ارائه‌دهنده متفاوت است.

بیشتر بخوانید: ویندوز سرور چیست؟

مقایسه فنی سرور لینوکس و ویندوز سرور (Linux vs Windows Server)

در این بخش، به‌طور دقیق‌ به بررسی تفاوت سرور ویندوز و لینوکس می‌پردازیم و مقایسه‌ای دقیق و فنی بین عملکرد و همچنین، معماری و سازگاری آن‌ها با نرم‌افزارها انجام می‌دهیم که به شما کمک می‌کند بهترین گزینه را با توجه به نیاز خود انتخاب کنید.

زمان پاسخ‌دهی (Response Times)

در دنیای دیجیتال امروز، هر ثانیه اهمیت دارد و کندی در پاسخ‌دهی، می‌تواند مشتریان را پراکنده کند و بر عملکرد کسب‌وکار تأثیر بگذارد. لینوکس معمولاً زمان پاسخ‌دهی سریع‌تری، به‌ویژه در زمینه پایگاه‌داده‌ها و وب‌سایت‌های پرترافیک دارد. در مقابل، ویندوز با اینکه کارآمد است، اما گاهی در زمان بار زیاد با تأخیر در پاسخ‌دهی مواجه می‌شود.

استفاده از منابع (Resource Utilization)

استفاده بهینه از منابع می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر عملکرد سرور داشته باشد. لینوکس منابع کمتری مصرف کرده و امکان اجرای همزمان چند وظیفه را فراهم می‌کند. این کارایی معمولاً منجربه صرفه‌جویی در هزینه‌های سخت‌افزاری می‌شود. این در حالی است که ویندوز منابع بیشتری مصرف می‌کند؛ منابعی که می‌تواند منجربه افزایش هزینه‌های عملیاتی شود.

ملاحظات امنیتی (Security Considerations)

از آنجا که لینوکس متن‌باز است، مشکلات امنیتی آن معمولاً به سرعت توسط کاربران و توسعه‌دهندگان شناسایی و رفع می‌شود. در مقابل، ویندوز با اینکه سیستم امنیتی قوی دارد، اما چون بسیاری افراد از آن استفاده می‌کنند، بیشتر مورد توجه هکرها و بدافزارها قرار گرفته و در نتیجه، هدف آسان‌تری برای بدافزارها خواهد بود.

چارچوب امنیتی (Security Framework)

هر دو سیستم‌عامل از مدل‌های امنیتی چندلایه‌ای بهره می‌برند. لینوکس بر پایه مدل دسترسی سنتی یونیکس (کاربر، گروه، دیگران) و لیست‌های کنترل دسترسی پیشرفته (ACLs) بنا شده است. همچنین چارچوب‌های امنیتی قدرتمندی، مانند SELinux و AppArmor کنترل دقیقی بر رفتار برنامه‌ها اعمال می‌کنند.

ویندوز هم از یک مدل امنیتی قوی مبتنی بر ACLs استفاده و با سرویس Active Directory، مدیریت متمرکز هویت و دسترسی را در سطح سازمانی فراهم می‌کند. ابزارهایی مانند BitLocker و Windows Defender هم امنیت داده و سیستم را تضمین می‌کنند.

ویژگی‌های برجسته (Prominent Features)

لینوکس متن‌باز است و از چند کاربر پشتیبانی می‌کند، قابلیت اجرای همزمان چند وظیفه و فرایند را دارد، قابل‌حمل بوده و دارای نسخه‌های پایداری است که توسط جامعه کاربران پشتیبانی می‌شود.

در مقابل، ویندوز نصب آسان‌تر و داشبورد کاربرپسندی دارد، سرورهای اختصاصی ویندوز برای بازی و سرگرمی بهینه‌سازی شده‌اند و دارای پشتیبانی مداوم و گسترده توسط جامعه کاربری و مایکروسافت است.

تخصص فنی (Technical Expertise)

لینوکس نیاز به آشنایی با محیط خط فرمان (CLI) و دستورات دارد و کار با آن مستلزم دانش فنی بیشتر نسبت به ویندوز است. در مقابل، ویندوز محیطی کاربرپسند دارد که با دانش فنی کم هم قابل‌مدیریت است. ابزارهای مایکروسافت و رابط گرافیکی آن، کار را برای مبتدیان آسان‌تر کرده‌اند.

قابلیت سفارشی‌سازی (Customization Features)

لینوکس به‌دلیل متن‌بازبودن، قابلیت سفارشی‌سازی بی‌نهایت دارد. کاربران می‌توانند ویژگی‌ها را ویرایش، حذف یا از صفر طراحی کنند؛ اما ویندوز گزینه‌های سفارشی‌سازی محدودتری دارد؛ طوری‌که کاربران فقط می‌توانند ویژگی‌های موجود را ویرایش کنند، ولی امکان طراحی ابزارهای سفارشی از پایه را ندارند.

معماری سیستم‌عامل‌ها

ساختار لینوکس بر پایه «کرنل یکپارچه» (Monolithic Kernel) بنا شده است؛ یعنی یک هسته بزرگ، وظایف اصلی سیستم‌عامل، درایورهای سخت‌افزاری و خدمات کلیدی را انجام می‌دهد. همچنین لینوکس امکان بارگذاری یا حذف ماژول‌های اضافی را برای افزایش انعطاف‌پذیری فراهم می‌کند.

ویندوز برخلاف لینوکس از یک معماری کرنل ترکیبی (Hybrid Kernel) بهره می‌برد که ترکیبی از ویژگی‌های کرنل یکپارچه و میکرونیک (Microkernel) است. در این ساختار، عملکردهای اصلی سیستم‌عامل از لایه‌های سخت‌افزاری و خدمات اجرایی جدا شده‌اند.

سازگاری با نرم‌افزارها

لینوکس با تمرکز بر نرم‌افزارهای رایگان و متن‌باز با ابزارهایی مانند وب‌سرورها (Apache، Nginx)، پایگاه‌های داده (MySQL، PostgreSQL) و زبان‌های برنامه‌نویسی مانند Python، PHP و Perl بسیار سازگار است.

ویندوز برای اجرای برنامه‌های خاص خود مانند Microsoft Office، برنامه‌های تحت .NET و دیگر ابزارهای سازمانی مایکروسافت بهینه شده است.

جدول تفاوت سرور ویندوزی و لینوکسی

در جدول زیر، تفاوت سرور ویندوز و لینوکس، به‌صورت خلاصه و قابل‌درک بیان شده است:

ویژگی	لینوکس	ویندوز
تعریف	لینوکس نرم‌افزاری متن‌باز است که بر پایه هسته لینوکس ساخته شده است.	ویندوز محصولی از شرکت مایکروسافت و نام تجاری مجموعه‌ای از سیستم‌عامل‌های سرور است.
معماری	سرور لینوکس مبتنی بر کرنل یکپارچه (Monolithic) با قابلیت بارگذاری ماژول‌ها است.	سرور ویندوز مبتنی بر کرنل ترکیبی (Hybrid) است که ویژگی‌های کرنل یکپارچه و میکروکرنل را ترکیب می‌کند.
تفاوت هزینه	هزینه آن کمتر از ویندوز است، اما در صورت استفاده از کنترل‌پنل‌هایی مانند cPanel، نیاز به پرداخت هزینه لایسنس وجود دارد.	هنگام نصب، هزینه لایسنس بالایی دارد. کاربر نهایی باید مجوزهای لازم را خریداری کند.
تجربه کاربری	مبتنی بر خط فرمان است و نیاز به یک مدیر باتجربه در لینوکس دارد.	دارای رابط کاربری گرافیکی (GUI) است و کار با آن برای مبتدیان آسان است.
امنیت	در برابر بدافزارها و حملات سایبری محافظت می‌شود. دسترسی محدود کاربران به تنظیمات سیستمی، باعث می‌شود تخلفات سریع شناسایی و رفع شوند.	به‌دلیل تعامل بیشتر با کاربر، بیشتر در معرض ویروس‌ها، بدافزارها و حملات سایبری است.
پشتیبانی	بیشتر پرسش‌ها توسط جامعه کاربران پاسخ داده می‌شود.	دارای مستندات و پشتیبانی رسمی است؛ اما این خدمات نسبت به لینوکس هزینه‌برتر هستند.
پشتیبانی از پایگاه‌داده	MySQL، MariaDB، PostgreSQL، SQLite	Microsoft Access، Microsoft SQL، SharePoint
پشتیبانی از اسکریپت	Perl، PHP، Python و سایر زبان‌های یونیکس	ASP، ASP.NET
رابط گرافیکی (GUI)	از رابط خط فرمان (CLI) استفاده می‌شود و رابط گرافیکی اختصاصی ندارد.	دارای رابط کاربری گرافیکی داخلی و یکپارچه است.
قابلیت مقیاس‌پذیری	سرورهای لینوکس مقیاس‌پذیری بسیار بالا، به‌ویژه در معماری‌های توزیع‌شده و ابری (Scale-out) دارند.	سرورهای ویندوز  مقیاس‌پذیری بسیار بالا در محیط‌های سازمانی و یکپارچه (Scale-up و Scale-out)، به‌خصوص با اکوسیستم مایکروسافت دارند.

لینوکس سرور یا ویندوز سرور؟

حال که با تفاوت سرور ویندوز و لینوکس آشنا شدید، نوبت به انتخاب می‌رسد. برای انتخاب میان این دو، موارد زیر را در نظر بگیرید:

سازگاری با نرم‌افزارهای بومی

بسیاری از نرم‌افزارهای مالی، حسابداری و اتوماسیون اداری رایج در ایران، از جمله نرم‌افزارهایی مانند هلو، سپیدار، تدبیر یا نرم‌افزارهای تحت دات‌نت (.NET) به‌صورت پیش‌فرض برای ویندوز طراحی شده‌اند. بنابراین اگر بخش بزرگی از زیرساخت شما مبتنی بر این ابزارهاست، ویندوز انتخاب منطقی‌تری است.

کاربرد

کاربرد شما بسیار مهم است. لینوکس مبتنی بر خط فرمان است و از پایگاه‌داده MySQL و زبان PHP پشتیبانی می‌کند. بنابراین برای نصب وردپرس یا توسعه وب‌سایت با ابزارهایی مثل Apache، NodeJS، JavaScript، Python و Perl، لینوکس انتخاب بهتری است.

محدودیت‌های ناشی از تحریم

لایسنس‌های رسمی ویندوز در ایران، معمولاً به‌دلیل تحریم‌ها قابل‌خرید مستقیم نیستند و کاربران به نسخه‌های غیراصل یا کرک‌شده روی می‌آورند که ممکن است ریسک امنیتی داشته باشد. در مقابل، لینوکس به‌دلیل متن‌بازبودن و نیاز نداشتن به لایسنس با شرایط ایران سازگاری بیشتری دارد.

دسترسی به نیروی فنی

در بازار ایران، به‌ویژه در شهرهای کوچک‌تر، کارشناسان فنی ویندوز نسبت به لینوکس در دسترس‌ترند. اگر سازمان شما منابع محدودی برای جذب یا آموزش نیروی لینوکسی دارد، ویندوز می‌تواند گزینه بهتری باشد؛ اما اگر تیم شما به محیط CLI مسلط است یا قصد استفاده از ابزارهای ابری، هاستینگ یا توسعه‌ نرم‌افزارهای وب را دارید، لینوکس مناسب‌تر است.

بیشتر بخوانید: سرور لینوکس چیست؟

ملاحظات هزینه‌ای برای استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای کوچک

برای کسب‌وکارهایی که با منابع محدود آغاز به کار کرده‌اند، لینوکس به‌دلیل رایگان‌بودن، مصرف پایین‌تر منابع و عدم نیاز به سخت‌افزارهای قوی‌تر، گزینه‌ای اقتصادی‌تر است. در عوض، ویندوز معمولاً نیازمند سیستم‌های قدرتمندتر و هزینه‌های جانبی مانند آنتی‌ویروس است.

پشتیبانی و منابع آموزشی

در سال‌های اخیر منابع آموزشی لینوکس به زبان فارسی رشد خوبی داشته‌اند، ولی همچنان ویندوز مستندات و دوره‌های کاربردی بیشتری در مراکز فنی و حرفه‌ای ایران دارد. اگر آموزش و انتقال دانش برایتان مهم است، بسته به تخصص تیم خود تصمیم بگیرید.

سخن پایانی

دانستن تفاوت سرور ویندوز و لینوکس، به شما کمک می‌کند راحت‌تر تصمیم بگیرید که کدام نوع برای شما مناسب‌تر است. هر دو سیستم‌عامل در حال رشد و گسترش در بازار سیستم‌عامل‌های سرور هستند. طبق آخرین آمارها (مثلاً آمار وب‌سایت W3Techs در سال ۲۰۲۵)، لینوکس میزبان اکثریت قریب‌به‌اتفاق وب‌سایت‌هاست، درحالی‌که ویندوز سهم کمتری در این بازار دارد.

لینوکس برای افرادی که به‌دنبال امنیت بالا، هزینه کمتر و امکانات شخصی‌سازی گسترده هستند، گزینه‌ای عالی است. در مقابل، ویندوز با رابط کاربری آسان‌تر و قابلیت مدیریت ساده‌تر، انتخاب مناسبی برای کاربران مبتدی یا سازمان‌هایی با نرم‌افزارهای خاص مایکروسافت است. اگر برای انتخاب یا مهاجرت نیاز به راهنمایی دقیق، برآورد هزینه یا طراحی زیرساخت دارید، همین حالا با متخصصین کلودینو مشورت کنید.

منبع +